قرۃ العین حیدر کے ناولوں میں طنز یہ و مزاحیہ عناصر
Keywords:
Humor, satire, Urdu Novel, culture, quratulain heider
Abstract
Quratulain Heider was a renowned urdu fiction writer, considerd a literaryicon rather giant when her best historica novel ''River of fire '''published.This novel esteblieshed her credentialas as an intellectual at the age of 33.As a matter of fact her novel not only introduced the key concepts of philosophiocal ideas of time, history, nostlgia, writing techniques, in such a manner that the urdu world of her critics and researchers entrapped themselves by some clithches and ignored other themes andaspects of her prose style. In this research article the researcher tries to find out some very strong elements of humor,satire and ironyprevailent in her novels, Akhir E shab Ky hamsafr, Gardish e Rang Chaman.and Chandni Bagum.
References
۱۔ انیس اشفاق ڈاکٹر،’’طنز و مزاح ایک تشنہ تعبیر صنف ادب ‘‘،مشمولہ، سالنامہ مکالمہ نمبر ۴۵،اکادمی ادبیات کراچی، ۲۰۱۹ء، ص۱۹۲
۲۔ اردو ناول میں طنز و مزاح، شمع افروز زید، ڈاکٹر،،اردو اکادمی دہلی،ناشع شمع افروز،۱۹۸۷ء،ص۳۲۸تا ۳۳۷
۳۔ مرتبین سید عامر سہیل، ڈاکٹروشوکت نعیم پاکستان رائٹرز کوآپریٹو سوسائٹی لاہور،۲۰۱۵ء
۴۔ یونس حسن چاندنی بیگم کی زبان ایک جائزہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، مرتبین سید عامر سہیل ڈاکٹروشوکت نعیم پاکستان رائٹرز کوآپریٹو سوسائٹی لاہور،۴۴۴، سن ۲۰۱۵ء
۵۔ اندازِ بیاں اور‘قرۃالعین حیدر سے بات چیت،انٹرویو جمیل اختر،اوکسفرڈ ۲۰۱۵ء،ص۱۱۸
۶۔ عبدالمغنی،قرۃ العین حیدر کا فن،مودرن پبلشنگ ہاوس دریا گنج،۱۹۹۵ء،ص۲۸
۷۔ نامی انصاری،آزادی کے بعد اردو نثر میں طنزو مزاح، معیار پبلی کیشنز، دہلی۱۹۹۷،ء، ص۴۸/۴۹
۸۔ ستہ پال آنند،ڈاکٹرعینی آپا، ’’کچھ یادیں کچھ باتیں‘‘،مشمولہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، ایضاً،ص ۶۰تا۶۶
۹۔ آصف فرخی،’’قرۃ العین سے گفتگو ‘‘،مشمولہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، ایضاً ،ص ۱۶۹
۱۰۔ یاور عباس، ’’قرۃ العین حیدر -کچھ تاثرات ‘‘،مشمولہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، ایضاً
۱۱۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،سنگ میل پبلی کیشنز لاہور،۱۹۹۰ء،ص۱۴
۱۲۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً ء ص۱۲۱
۱۳۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً، ص۲۵۲
۱۴۔ قرۃ العین حیدر چاندنی بیگم ،ایضاً ء، ص۶۹
۱۵۔ قرۃ العین حیدر چاندنی بیگم، ص۷۰
۱۶۔ ایضاً
۱۷۔ قرۃ العین حیدر، ایضاً ، ص۸۳
۱۸۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً، ص۲۵۴
۱۹۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص ۹
۲۰۔ ایضاً
۲۱۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم ، ایضاً ،ص۳۰
۲۲۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً ، ص۱۱۴
۲۳۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۱۲
۲۴۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۱۴
۲۵۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۲۸۶
۲۶۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۳۰۳
۲۷۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ،ص۲۰۵
۲۸۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً، ص۲۱۱
۲۹۔ قرۃ العین حیدر، ایضاً ، ص۲۱۰
۳۰۔ قرۃ العین حیدر، ایضاً ، ص۲۹۲
۳۱۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۲۳۵
۳۲۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً، ص۸۰
۳۳۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر،چودھری اکیڈمی ، ۱۹۷۹ء،ص۳۰
۳۴۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۵۳۔۵۴
۳۵۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۱۹۳
۳۶۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۱۹۴
۳۷۔ آخر شب کے ہمسفر، ایضاً
۳۸۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً، ۱۹۶۔۱۹۷
۳۹۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۲۰۵
۴۰۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ، ص۳۲۹
۴۱۔ ایضاً
۴۲۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، سنگ میل پبلی کیشنز لاہور، ۲۰۱۴ء، ص ۶۶
۴۳۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، ایضاً ،ص۱۶
۴۴۔ سہیل احمد، ڈاکٹر و محمد سلیم الرحمن، منتخب ادبی اصطلاحات،شعبہ اردوجی سی یونیورسٹی لاہور، سن ۲۰۰۵ء، ص۵۵
۴۵۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، ایضاً ، ص۲۲۔۲۳
۴۶۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، ایضاً، ص ۱۹
۲۔ اردو ناول میں طنز و مزاح، شمع افروز زید، ڈاکٹر،،اردو اکادمی دہلی،ناشع شمع افروز،۱۹۸۷ء،ص۳۲۸تا ۳۳۷
۳۔ مرتبین سید عامر سہیل، ڈاکٹروشوکت نعیم پاکستان رائٹرز کوآپریٹو سوسائٹی لاہور،۲۰۱۵ء
۴۔ یونس حسن چاندنی بیگم کی زبان ایک جائزہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، مرتبین سید عامر سہیل ڈاکٹروشوکت نعیم پاکستان رائٹرز کوآپریٹو سوسائٹی لاہور،۴۴۴، سن ۲۰۱۵ء
۵۔ اندازِ بیاں اور‘قرۃالعین حیدر سے بات چیت،انٹرویو جمیل اختر،اوکسفرڈ ۲۰۱۵ء،ص۱۱۸
۶۔ عبدالمغنی،قرۃ العین حیدر کا فن،مودرن پبلشنگ ہاوس دریا گنج،۱۹۹۵ء،ص۲۸
۷۔ نامی انصاری،آزادی کے بعد اردو نثر میں طنزو مزاح، معیار پبلی کیشنز، دہلی۱۹۹۷،ء، ص۴۸/۴۹
۸۔ ستہ پال آنند،ڈاکٹرعینی آپا، ’’کچھ یادیں کچھ باتیں‘‘،مشمولہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، ایضاً،ص ۶۰تا۶۶
۹۔ آصف فرخی،’’قرۃ العین سے گفتگو ‘‘،مشمولہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، ایضاً ،ص ۱۶۹
۱۰۔ یاور عباس، ’’قرۃ العین حیدر -کچھ تاثرات ‘‘،مشمولہ قرۃ العین حیدر خصوصی مطالعہ، ایضاً
۱۱۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،سنگ میل پبلی کیشنز لاہور،۱۹۹۰ء،ص۱۴
۱۲۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً ء ص۱۲۱
۱۳۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً، ص۲۵۲
۱۴۔ قرۃ العین حیدر چاندنی بیگم ،ایضاً ء، ص۶۹
۱۵۔ قرۃ العین حیدر چاندنی بیگم، ص۷۰
۱۶۔ ایضاً
۱۷۔ قرۃ العین حیدر، ایضاً ، ص۸۳
۱۸۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً، ص۲۵۴
۱۹۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص ۹
۲۰۔ ایضاً
۲۱۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم ، ایضاً ،ص۳۰
۲۲۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم،ایضاً ، ص۱۱۴
۲۳۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۱۲
۲۴۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۱۴
۲۵۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۲۸۶
۲۶۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۳۰۳
۲۷۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ،ص۲۰۵
۲۸۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً، ص۲۱۱
۲۹۔ قرۃ العین حیدر، ایضاً ، ص۲۱۰
۳۰۔ قرۃ العین حیدر، ایضاً ، ص۲۹۲
۳۱۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً ، ص۲۳۵
۳۲۔ قرۃ العین حیدر، چاندنی بیگم، ایضاً، ص۸۰
۳۳۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر،چودھری اکیڈمی ، ۱۹۷۹ء،ص۳۰
۳۴۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۵۳۔۵۴
۳۵۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۱۹۳
۳۶۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۱۹۴
۳۷۔ آخر شب کے ہمسفر، ایضاً
۳۸۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً، ۱۹۶۔۱۹۷
۳۹۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ،ص۲۰۵
۴۰۔ قرۃ العین حیدر،آخرِ شب کے ہمسفر، ایضاً ، ص۳۲۹
۴۱۔ ایضاً
۴۲۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، سنگ میل پبلی کیشنز لاہور، ۲۰۱۴ء، ص ۶۶
۴۳۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، ایضاً ،ص۱۶
۴۴۔ سہیل احمد، ڈاکٹر و محمد سلیم الرحمن، منتخب ادبی اصطلاحات،شعبہ اردوجی سی یونیورسٹی لاہور، سن ۲۰۰۵ء، ص۵۵
۴۵۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، ایضاً ، ص۲۲۔۲۳
۴۶۔ قرۃ العین حیدر، گردش رنگ چمن، ایضاً، ص ۱۹
