اردو داستان : قصہ گوئی سے ڈرامائی تشکیل تک
الملخص
Urdu dastan is a lost art form of storytelling which was once most popular among the masses. Man’s interest in story and his attachment to storytelling is a fact of his collective life which history has also acknowledged. Dastan was a part of entertainment and a celebration of man’s achievements, in which he faced and triumphed over the conflicting forces of the environment. Urdu Dastan writing started in 1635 with MullaWajhi’sDastan “Sab Ras”. However, Urdu Dastan Goi gained public popularity and fame in the nineteenth century and had become a regular art form of storytelling. During this era, many Dastan Writers and Dastan Go appeared who not only narrated these dastans in various palaces, gatherings and public points but also acted when needed. Dramatization in Urdu literature started much later and when it started, the art of dastan goi ended. In the 20th century, the Urdu dastan declared obsolete due to industrial development and realistic tendencies. Some schools of Urdu criticism were considering that the revival of Urdu dastan in future might not be possible. In the 21st century, there seems to be a revival of Urdu dastan. In the current era, there is a trend of innovation through themes like science fiction and magical realism in film and drama. In addition, the stories told in the ancient era are being dramatized by means of media, which is smoothing the atmosphere for the dramatization of Urdu dastan. This research studies the nature and forms of storytelling in the classical period of Urdu dastan and to determine the reasons why the dastans are not dramatized in the classical period. This research is also an analysis of all the efforts, aspects, and possibilities of the revival of the dastan in the present time.
المراجع
۲۔ انتظار حسین، ہزار داستان( الف لیلہ کا فصیح و بلیغ اردو ترجمہ) ، سنگِ میل پبلی کیشنز، لاہور، ۲۰۱۱، ص ۹
۳۔ آرزو چودھری، ڈاکٹر، ادب کی چھاؤں میں، ایم ایس پرنٹرز، لاہور، سن ن، ص ۲۲۸
۴۔ ملا وجہی ، سب رس، انجمن ترقی اردو، کراچی، ۱۹۷۷، ص ۱۳
۵۔ گیان چند جین، ڈاکٹر، اردو کی نثری داستانیں، انجمن ترقی اردو، کراچی، ۱۹۶۹، ص ۱۲۲
۶۔ گیان چند جین، ڈاکٹر، اردو کی نثری داستانیں، انجمن ترقی اردو ، کراچی، ۱۹۶۹، ص ۷۳۱
۷۔ تبسم کاشمیری، ڈاکٹر، اردو ادب کی تاریخ (ابتدا سے ۱۸۵۷ تک)، سنگِ میل پبلی کیشنز، لاہور، ۲۰۰۳، ص ۲۳۹
۸۔ سید احمد دہلوی، فرہنگِ آصفیہ، جلد اول،مرکزی اردو بورڈ، لاہور، ۱۹۷۷، ص ۶۷
۹۔ گیان چند جین، ڈاکٹر، اردو کی نثری داستانیں، انجمن ترقی اردو، کراچی، ۱۹۶۹، ص ۱۰۳
۱۰۔ سر سید احمد خاں، آثار الصنادید، باب سوئم، سر سید اکیڈمی، علی گڑھ یونیورسٹی، علی گڑھ، ۲۰۰۷، ص ۶۸
۱۱۔ سہیل بخاری، ڈاکٹر، اردو داستان تحقیقی و تنقیدی مطالعہ، مقتدرہ قومی زبان، اسلام آباد، ۱۹۸۷، ص ۵۶
۱۲۔ علی عباس حسینی، ناول کی تاریخ اور تنقید، لاہور اکیڈمی، لاہور، ۱۹۶۴، ص ۱۸۶
۱۳۔ عبدالحلیم شرر، مشرقی تمدن کا نمونہ، مشمولہ، جدید اردو ادبیات ( منتخب اردو نظم و نثر)، فیروز سنسز، لاہور، سن ن، ص ۱۵۴
۱۴۔ وقار عظیم ، سید، ہماری داستانیں، الوقار پبلی کیشنز، لاہور، ۲۰۱۰، ص ۱۸
۱۵۔ اشرف صبوحی، دلی کی چند عجیب ہستیاں، القمر انٹر پرائزرز، لاہور، ۲۰۰۴، ص ۲۵
۱۶۔ سہیل بخاری، ڈاکٹر، اردو داستان (تحقیقی و تنقیدی مطالعہ) ،مقتدرہ قومی زبان، اسلام آباد، ۱۹۸۷، ص ۱۰
۱۷۔ آزاد، محمد حسین، نیرنگِ خیال، مالک آزاد بک ڈپو، س ن، ص ۷
۱۸۔ شمس الرحمٰن فاروقی، ساحری، شاہی ،صاحبِ قرانی، داستان ِ امیر حمزہ کا مطالعہ، جلد دوم، قومی کونسل برائے فروغِ اردوزبان، نئی دہلی، ۲۰۰۶، ص ۱۴۲
۱۹۔ اشرف صبوحی،دلی کی چند عجیب ہستیاں، القمر انٹر پرائزرز، لاہور، ۲۰۰۴، ص۲۳
۲۰۔ جمیل جالبی، ڈاکٹر، مرتبہ خاور جمیل، نئی تنقید، رائل بک کمپنی، کراچی، ۱۹۸۵، ص ۱۲۰
۲۱۔ شمس الرحمٰن فاروقی، ساحری، شاہی ،صاحبِ قرانی، داستان ِ امیر حمزہ کا مطالعہ، جلد دوم، قومی کونسل برائے فروغِ اردوزبان، نئی دہلی، ۲۰۰۶، ص ۱۴