تقسیم ہند ، فسادات اور اردو رپورتاژ: فکری تونسوی کے رپورتاژ’چھٹا دریا‘ کا فکری جائزہ
الملخص
Reportage, used for the factual presentation of events, stands between journalism and literature. The group of writers associated with progressive movement of Urdu literature founds Reportage more effective than fiction for presentation of their propaganda. Fiker Taunsvi (1918-1987) used this genre for expression of violence caused by partition of India. This research paper “Partition of India, violence and Urdu Reportage: Theoretical analysis of Fiker Taunsvi’s Reportage Sixth River”, analysis Urdu Reportage, its adaptation by the writer of progressive movement and Fiker Taunsvi’s narration of violence triggered by partition. Punjab that is a land of five rivers which writer believed was divided into Pakistan and Indian Punjab by a sixth river of blood. This Reportage is an account of nostalgic memories civilization of Lahore and Taunsa Sharif. Author had frankly narrated communal violence rescue efforts of the pious people and views of common people about Hindus Muslims and English Rulers. Pre-partition life in Lahore kept Fiker Taunsvi haunting afterwards. In this research paper researcher has explored the art of writing of Reportage in Urdu literature and effects of partition on Indian society depicted in Sixth River by Fiker Taunsvi.
المراجع
۲۔ ظہور احمد اعوان، ڈاکٹر: رپورتاژ نگاری، الوقار پبلی کیشنز، لاہور، 2004ء،ص:35
۳۔ طلعت گل، اردو میں رپورتاژ کی روایت، نیوپبلک پریس، دہلی، اپریل 1992ء، ص:48
۴۔ ایضاً، ص:49
۵۔ عبدالعزیز،اُردو میں رپورتاژنگاری، مکتبہ شاہراہ، اُردو بازار، دہلی، ص:۷
۶۔ ظہور احمد اعوان، ڈاکٹر: رپورتاژ نگاری، الوقار پبلی کیشنز، لاہور، 2004ء،ص:58
۷۔ ایضاً،ص:59
۸۔ ایضاً،ص:82
۹۔ ایضاً،ص:۵۵
۱۰۔ محمودہاشمی، کشمیر اداس ہے، قومی کتب خانہ،نیابازار، راولپنڈی، 1950ء،ص:16
۱۱۔ شیخ عطااللہ، اقبال نامہ، مجموعہ مکاتیب اقبال،اقبال اکادمی،لاہور،طبع نو2008ء،ص:616
۱۲۔ شمع افروززیدی،ڈاکٹر،فکر تونسوی: حیات اورکارنامے ،بیسیوی صدی پبلی کیشنز،دہلی، 1988ء،ص:30
۱۳۔ ظہور احمد اعوان، ڈاکٹر: رپورتاژ نگاری، الوقار پبلی کیشنز، لاہور، 2004ء،ص:۹۹تا100
۱۴۔ طلعت گل، اردو میں رپورتاژ کی روایت، نیوپبلک پریس، دہلی، اپریل 1992ء، ص:112
۱۵۔ ظہور احمد اعوان، ڈاکٹر: رپورتاژ نگاری، الوقار پبلی کیشنز، لاہور، 2004ء،ص:56
۱۶۔ ایضاً،ص:57
۱۷۔ فکر تونسوی، چھٹادریا مشمولہ بیسوی صدی،فکرتونسوی حیات اور کارنامے، مرتبہ شمع افروز زیدی، بیسویں صدی پبلی کیشنز، دہلی، 1988ء
۱۸۔ ایضاً،ص:236
۱۹۔ ایضاً،ص:242
۲۰۔ ایضاً،ص:238
۲۱۔ ایضاً،ص:237
۲۲۔ ایضاً،ص:245
۲۳۔ ایضاً،ص:261
۲۴۔ ایضاً،ص:۲۳۲
۲۵۔ ایضاً،ص:۱۶۱تا262
۲۶۔ ایضاً،ص:239
۲۷۔ ایضاً،ص:239
۲۸۔ ایضاً،ص:245
۲۹۔ ایضاً،ص:247
۳۰۔ ایضاً،ص:261
۳۱۔ ایضاً،ص:267
۳۲۔ ایضاً،ص:267
۳۳۔ ایضاً،ص:268
۳۴۔ ایضاً،ص:270
۳۵۔ ایضاً،ص:257
۳۶۔ ایضاً،ص:262
۳۷۔ ایضاً،ص:۲۶۲