دبستان دکن کی دو اولین شاعرات لطف النسا امیتاز اور ماہ لقا بائی چندا: تقابلی جائزہ

  • ڈاکٹر عظمت رباب
  • ڈاکٹر حمیرا اشفاق
Keywords: First Urdu Poetesses, 18th Century, The contents of Kulliyat e Imtiaz and Deewan e Chanda, Analysis of their life and poetry, characteristics of Chanda and Imtiaz poetry,

Abstract

An interesting study in Urdu literature is also to determine the priority of creators of different genres. That is, who is the first chronicler of Urdu literature, the first poet, the first fiction writer, the first novelist, the first critic? Sometimes the years and even the dates are so close in them that during arguments. Researchers, critics and historians sometimes resort to the history of creation, the history of publication, comparative study to prove their point of view. For example, Masood Saad Salman and after him Wali is said to be the first poet. But when Dr. Syed Mohi-ud-Din Qadri Zor compiled Kulliyat e Muhammad Quli Qutb Shah, then Muhammad Quli was declared as the first Urdu poet in chronological order.

In this background, when we turn to the history of Urdu literature to determine the first Sahib-e-Diwan poetess, we do not have to face any difficulty because as Dr. Ahmad Ali Shakeel discovered and compiled Luft un Nisa Imtiaz, published in 2004 from Hyderabad Deccan. Shafqat Rizvi had previously compiled Dewan e Mah Laqa Bai Chanda which was published in 1990 by Majlis-i Tarqi Adab Lahore.

Kulliyat e Imtiaz was prepared in 1212 AD as Deewan e Chanda in 1213 AD. Both Poetesses belong to Deccan; their language is not familiar for today’s literature reader.  Both have their own characteristics of poetry and personality. Chanda has a deewan consists only of Ghazaliat but Imtiaz has a variety of genre such as Ghazal, nazm, masnavi, Qasaaed, Rybayat etc. They have different family background. In this article the scholar has presented a coparative study of both poetesses describing their life and poetry.

References

۱۔شفقت رضوی (مرتب) ، دیوانِ مہ لقا بائی چندا، لاہور : مجلس ترقی ادب ، ۱۹۹۰ء، ص ۱ پیش لفظ
۲۔ ایضا، ص ۹۳ متن
۳۔ ایضا
۴۔ ایضا، ص ۹۴
۵۔ ایضا، ص ۱۳۵
۶۔ایضا، ص۱۵۴
۷۔ایضا،ص۱۰۰
۸۔ایضا
۹۔ایضا، ص۱۰۱
۱۰۔ایضا، ص۱۴۶
۱۱۔ایضا، ص۱۵۰
۱۲۔ ڈاکٹر احمد علی شکیل (مرتب)، کلیاتِ امتیاز، لطف النسا امتیاز،او۔ ایس۔ گرافکس، نارائن گوڑہ، حیدرآباد، ۲۰۰۴ء، ص۱۲مقدمہ
۱۳۔ نصیر الدین ہاشمی ، دکن میں اردو ، نئی دہلی: ترقی اردو بیورو،۱۹۸۵ء، ص ۴۴۱
۱۴.https://www.rekhta.org/poets/lutfunnisa-imtiyaz/ebooks?lang=ur
https://ur-pk.facebook.com/347183172073691/posts/846410618817608/
https://dunya.com.pk/index.php/special-feature/2017-07-24/19150
https://stkhalid1500.wordpress.com/2020/04/17/%D8%A7%D9%8F%D8%B1%D8%AF%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%DA%A9%DB%92-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%90%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%DA%A9%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%AA/
https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%B7%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1_%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D9%85
۱۵۔ ڈاکٹر احمد علی شکیل (مرتب)، کلیاتِ امتیاز، لطف النسا امتیاز، ص ۱۵۷
۱۶۔ ایضا
۱۷۔ایضا، ص۱۶۰
۱۸۔ایضا، ص۱۶۱
۱۹۔ایضا، ص۵۴
۲۰۔ایضا، ص۴۰
۲۱۔۔ایضا، ص۱۰۲
۲۲۔ایضا، ص۶۲
۲۳۔ایضا، ص۸۴
۲۴۔ایضا، ص۸۸
۲۵۔ایضا، ص۱۱
۲۶۔ایضا، ص۳۱
۲۷۔ایضا
۲۸۔ایضا
۲۹۔ایضا، ص۴۳
۳۰۔ایضا، ص۳۱
۳۱۔ایضا، ص۵۲
۳۲۔ایضا، ص۵۶
۳۳۔ایضا، ص۳۵
۳۴۔ایضا، ص۳۲
۳۵۔ایضا، ص۴۶
Published
2024-06-30
Section
Research Article