علم الاشتقاق : نظریاتی مباحث
Keywords:
etymology philology, dialectology, comparative method, semantic change, principles of etymology, problems, research
Abstract
Etymology is the study of the origin of words and the way in which their meanings have changed throughout history. It is a subfield of historical linguistic, Philology and semiotics, and it draws upon semantic, pragmatics, phonetics and morphology in order to construct a chronological catalogue of all meanings that a morpheme, phoneme, word, or sign has carried across. it is a part of historical linguistic. Etymologists defined its principles and ways of research. Etymology is a serious and interesting study of words history and has its importance related lexicography and lexicology. Usually dictionaries and glossaries suppose to give little etymological information of their entries but they cannot hold serious etymological discussions except specialized etymological glossaries. There are four methods of etymology which are described in this article (philology, dialectology, comparative method, semantic change). Etymologists and linguistic experts also described the problems and principles of etymological research. Some of them are related to research procedure and some are with presentation of research results.
References
نورالحسن نیر، نور اللغات، جلد اول (لاہور: سنگِ میل پبلی کیشنز، ۲۰۱۴ء)،ص۔
سید احمد دہلوی، فرہنگ آصفیہ، جلد اول (لاہور: الفیصل ناشران، ۲۰۱۷ء)،ص۲۶۶۔
اردو لغت تاریخی اصول پر، جلد اول (کراچی: ترقی اردو بورڈ، ۲۰۱۳ء)،ص۵۱۶۔
ایضاًً۔
جان ۔ٹی۔پلیٹس(John T.Plats)،A Dictionary of Urdu Classical Hindi and English(لاہور: سنگِ میل پبلی کیشنز)، ص۵۰۔
الہی بخش اختر اعوان، کشاف اصطلاحات لسانیات (اسلام آباد: مقتدرہ قومی زبان، ۱۹۹۵ء)،ص۱۹۶۔
کلیم الدین احمد، EnglishUrdu Dictionary، جلد دوم (دہلی: نیشنل کونسل پروموشن آف اردو لینگویج ، ۱۹۹۸ء)،ص۴۲۹۔
شان الحق حقی، اوکسفرڈ انگلش اردو ڈکشنری (اسلام آباد: اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس، ۲۰۱۴ء)،ص۵۳۴۔
سجیتا براحا(SejitaBraha)، “The Etymology of words”
https://www.researchgate.net/publication/333772536_The_Etymology_of_words_contents، بتاریخ ۶ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۹:۰۰ بجے۔
لیوزنگ (Liu Zheng)، Etymological Application on English Word Memory
https://core.ac.uk/download/pdf/10597945.pdf، بتاریخ ۶ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/etymology، بتاریخ ۶ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۲:۰۰ بجے۔
file:///C:/Users/HP/Downloads/Durkinreviewpublished.pdf ، بتاریخ ۸ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
گیان چند جین، عام لسانیات (نئی دہلی: ترقی اردو بیورو، ۱۹۸۵ء)،ص۵۶۲۔
لیوزنگ (Liu Zheng)، Etymological Application on English Word Memory، بتاریخ ۸ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۳۰ بجے۔
یوکومیلگل (YokovMalkiel)، “Etymology and General Linguistic’’، ص۲۰۲۔
https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00437956.1962.11659774، بتاریخ ۸ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۱:۰۰ بجے۔
ایضا ً، ص۲۰۳۔
ایضا ً، ص۲۱۰۔
گیان چند جین، عام لسانیات، ص۵۶۲۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۱۲۔
بوسونسن(Bo Svensen)، A Hand book of Lexicography(لندن: کیمبرج یونی ورسٹی پریس، ۱۹۹۳ء)، ص۳۳۴، ۳۳۳۔
ایضاً، ۳۳۴۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹، ۲۰۸۔
سید خواجہ حسینی، اردو لغت نویسی کے مسائل مشمولہ اردو لغات: اصول و تنقید، مرتب رؤف پاریکھ (کراچی: فضلی سنز، ۲۰۱۴ء)،ص۴۶۔
محمد ذاکر معیاری اردو لغت: ایک خاکہ مشمولہ لغت نویسی کے مسائل ، مرتب گوپی چند نارنگ (نئی دہلی: ماہنامہ کتاب نما، ۱۹۸۵ء)، ص۱۳۴۔
قدرت نقوی، اطراف لغت مشمولہ اردو لغت نویسی تاریخ، مسائل اور مباحث مرتب رؤف پاریکھ (کراچی : فضلی سنز، ۲۰۱۷ء)،ص۳۶۸،۳۶۹،۳۷۷،۳۷۸۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹۔
بوسونسن(Bo Svensen)، A Hand book of Lexicography ، ص ۳۳۴۔
https://blog.lingoda.com/en/what-is-etymology-and-why-is-it-
Important، بتاریخ ۱۰دسمبر ۲۰۲۱ء، بوقت ۱۲:۰۰ بجے۔
https://tonkawritingcenter.wordpress.com/2017/05/25/the-
importance of-etymology/، بتاریخ ۱۰دسمبر ۲۰۲۱ء، بوقت ۱:۰۰ بجے۔
https//vocabularyIuau.com/7-reasons/etymology-is-important-
for-teachers/ ، بتاریخ ۱۰دسمبر ۲۰۲۱ء، بوقت ۲:۰۰ بجے۔
ف۔ عبد الرحیم، پردہ اٹھا دوں اگر چہرہ الفاظ سے: اردو الفاظ کا دل چسپ، تاریخی ، لغوی و لسانی مطالعہ ،صiii۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹۔
بوسونسن(Bo Svensen)، A Hand book of Lexicography ،ص ۳۳۶۔
ایضاً۔
ایضاً، ص ۳۳۷۔
ایضاً، ص ۳۳۷، ۳۳۸
ایضاً، ص ۳۳۹ تا ۳۴۱۔
گیان چند جین، عام لسانیات، ص ۵۶۰ تا ۵۶۹۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹، ۲۰۳،۲۰۵،۲۰۸۔
Merriam-webster.com/dictionary/philology، بتاریخ ۲۰ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
https://www.worldhistory.org/Philology ، بتاریخ ۲۰ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۳۰ بجے۔
لائیل کیمبل ((Lyle Campbell، Historical Linguistics: An Introduction،(امریکہ:ایم ۔آئی ۔ٹی پریس ۱۹۹۹ء)،ص ۳۲۷، ۳۵، ۳۳، ۲۸۔
https://www.worldhistory.org/Philology ، بتاریخ ۱۰مئی ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
https://www.worldhistory.org/Philology، بتاریخ ۱۸مئی ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۱:۰۰ بجے۔
والٹ ولف رام (Walt Wofram)، ٹیٹلی شیلنگ ایسٹس (TatarieSailling Estes)، "Dialectology and Linguistic Diffusion" مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)،ص۷۲۰۔۷۱۴۔
لائل کیمبل (Lyle Compbell)،"How to show language are related: Methods for distant Gentic Relation"مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)،ص۱۹۴،۱۹۱۔
https://lrc.la.utexas.edu/books/directions/5-weinreich
En.wikipedia.org/wiki/Diglossia، بتاریخ ۱۸مئی ۲۰۲۰ء، بوقت ۳:۰۰ بجے۔
چارلس اے فرگوسن “Diglossia”(Charles A Ferguson) http://doi.org/10.1080/00437956.1959.11659702،ص۲۲۶۔۲۳۶، بتاریخ ۱۰ جون ۲۰۱۹ء، بوقت ۱۱:۰۰ بجے۔
ایضاً۔
https://lrc.la.utexas.edu/books/directions/5-weinreich
رابرٹ ایل رینکن (Robert L. Rankin)، "The Comparitive Method"مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)،ص۱۸۵۔۱۸۸۔
ایضاً،ص۱۱۵۔۱۰۸۔
بینجامین ڈبلیو فورٹسن (Benjamin W. Fortson)،"An Approach to Semantic Change"مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)، ص۶۵۴۔
اقتدار حسین خان،اردو صرف ونحو( نئی دہلی: ترقی اردو بیورو، ۱۹۸۵ء)، ص۱۵۔۱۳۔
بینجامین ڈبلیو فورٹسن (Benjamin W. Fortson)،"An Approach to Semantic Change" مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)، ص۶۵۴۔
ایضاً،ص۶۵۰۔۶۴۸۔
سید احمد دہلوی، فرہنگ آصفیہ، جلد اول (لاہور: الفیصل ناشران، ۲۰۱۷ء)،ص۲۶۶۔
اردو لغت تاریخی اصول پر، جلد اول (کراچی: ترقی اردو بورڈ، ۲۰۱۳ء)،ص۵۱۶۔
ایضاًً۔
جان ۔ٹی۔پلیٹس(John T.Plats)،A Dictionary of Urdu Classical Hindi and English(لاہور: سنگِ میل پبلی کیشنز)، ص۵۰۔
الہی بخش اختر اعوان، کشاف اصطلاحات لسانیات (اسلام آباد: مقتدرہ قومی زبان، ۱۹۹۵ء)،ص۱۹۶۔
کلیم الدین احمد، EnglishUrdu Dictionary، جلد دوم (دہلی: نیشنل کونسل پروموشن آف اردو لینگویج ، ۱۹۹۸ء)،ص۴۲۹۔
شان الحق حقی، اوکسفرڈ انگلش اردو ڈکشنری (اسلام آباد: اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس، ۲۰۱۴ء)،ص۵۳۴۔
سجیتا براحا(SejitaBraha)، “The Etymology of words”
https://www.researchgate.net/publication/333772536_The_Etymology_of_words_contents، بتاریخ ۶ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۹:۰۰ بجے۔
لیوزنگ (Liu Zheng)، Etymological Application on English Word Memory
https://core.ac.uk/download/pdf/10597945.pdf، بتاریخ ۶ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/etymology، بتاریخ ۶ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۲:۰۰ بجے۔
file:///C:/Users/HP/Downloads/Durkinreviewpublished.pdf ، بتاریخ ۸ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
گیان چند جین، عام لسانیات (نئی دہلی: ترقی اردو بیورو، ۱۹۸۵ء)،ص۵۶۲۔
لیوزنگ (Liu Zheng)، Etymological Application on English Word Memory، بتاریخ ۸ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۳۰ بجے۔
یوکومیلگل (YokovMalkiel)، “Etymology and General Linguistic’’، ص۲۰۲۔
https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00437956.1962.11659774، بتاریخ ۸ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۱:۰۰ بجے۔
ایضا ً، ص۲۰۳۔
ایضا ً، ص۲۱۰۔
گیان چند جین، عام لسانیات، ص۵۶۲۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۱۲۔
بوسونسن(Bo Svensen)، A Hand book of Lexicography(لندن: کیمبرج یونی ورسٹی پریس، ۱۹۹۳ء)، ص۳۳۴، ۳۳۳۔
ایضاً، ۳۳۴۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹، ۲۰۸۔
سید خواجہ حسینی، اردو لغت نویسی کے مسائل مشمولہ اردو لغات: اصول و تنقید، مرتب رؤف پاریکھ (کراچی: فضلی سنز، ۲۰۱۴ء)،ص۴۶۔
محمد ذاکر معیاری اردو لغت: ایک خاکہ مشمولہ لغت نویسی کے مسائل ، مرتب گوپی چند نارنگ (نئی دہلی: ماہنامہ کتاب نما، ۱۹۸۵ء)، ص۱۳۴۔
قدرت نقوی، اطراف لغت مشمولہ اردو لغت نویسی تاریخ، مسائل اور مباحث مرتب رؤف پاریکھ (کراچی : فضلی سنز، ۲۰۱۷ء)،ص۳۶۸،۳۶۹،۳۷۷،۳۷۸۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹۔
بوسونسن(Bo Svensen)، A Hand book of Lexicography ، ص ۳۳۴۔
https://blog.lingoda.com/en/what-is-etymology-and-why-is-it-
Important، بتاریخ ۱۰دسمبر ۲۰۲۱ء، بوقت ۱۲:۰۰ بجے۔
https://tonkawritingcenter.wordpress.com/2017/05/25/the-
importance of-etymology/، بتاریخ ۱۰دسمبر ۲۰۲۱ء، بوقت ۱:۰۰ بجے۔
https//vocabularyIuau.com/7-reasons/etymology-is-important-
for-teachers/ ، بتاریخ ۱۰دسمبر ۲۰۲۱ء، بوقت ۲:۰۰ بجے۔
ف۔ عبد الرحیم، پردہ اٹھا دوں اگر چہرہ الفاظ سے: اردو الفاظ کا دل چسپ، تاریخی ، لغوی و لسانی مطالعہ ،صiii۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹۔
بوسونسن(Bo Svensen)، A Hand book of Lexicography ،ص ۳۳۶۔
ایضاً۔
ایضاً، ص ۳۳۷۔
ایضاً، ص ۳۳۷، ۳۳۸
ایضاً، ص ۳۳۹ تا ۳۴۱۔
گیان چند جین، عام لسانیات، ص ۵۶۰ تا ۵۶۹۔
یوکو میلگل (YokovMalkiel)، Etymology and General Linguistic، ص۲۰۹، ۲۰۳،۲۰۵،۲۰۸۔
Merriam-webster.com/dictionary/philology، بتاریخ ۲۰ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
https://www.worldhistory.org/Philology ، بتاریخ ۲۰ ستمبر ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۳۰ بجے۔
لائیل کیمبل ((Lyle Campbell، Historical Linguistics: An Introduction،(امریکہ:ایم ۔آئی ۔ٹی پریس ۱۹۹۹ء)،ص ۳۲۷، ۳۵، ۳۳، ۲۸۔
https://www.worldhistory.org/Philology ، بتاریخ ۱۰مئی ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۰:۰۰ بجے۔
https://www.worldhistory.org/Philology، بتاریخ ۱۸مئی ۲۰۲۰ء، بوقت ۱۱:۰۰ بجے۔
والٹ ولف رام (Walt Wofram)، ٹیٹلی شیلنگ ایسٹس (TatarieSailling Estes)، "Dialectology and Linguistic Diffusion" مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)،ص۷۲۰۔۷۱۴۔
لائل کیمبل (Lyle Compbell)،"How to show language are related: Methods for distant Gentic Relation"مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)،ص۱۹۴،۱۹۱۔
https://lrc.la.utexas.edu/books/directions/5-weinreich
En.wikipedia.org/wiki/Diglossia، بتاریخ ۱۸مئی ۲۰۲۰ء، بوقت ۳:۰۰ بجے۔
چارلس اے فرگوسن “Diglossia”(Charles A Ferguson) http://doi.org/10.1080/00437956.1959.11659702،ص۲۲۶۔۲۳۶، بتاریخ ۱۰ جون ۲۰۱۹ء، بوقت ۱۱:۰۰ بجے۔
ایضاً۔
https://lrc.la.utexas.edu/books/directions/5-weinreich
رابرٹ ایل رینکن (Robert L. Rankin)، "The Comparitive Method"مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)،ص۱۸۵۔۱۸۸۔
ایضاً،ص۱۱۵۔۱۰۸۔
بینجامین ڈبلیو فورٹسن (Benjamin W. Fortson)،"An Approach to Semantic Change"مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)، ص۶۵۴۔
اقتدار حسین خان،اردو صرف ونحو( نئی دہلی: ترقی اردو بیورو، ۱۹۸۵ء)، ص۱۵۔۱۳۔
بینجامین ڈبلیو فورٹسن (Benjamin W. Fortson)،"An Approach to Semantic Change" مشمولہ The Hand book of Historical Linguistic، مرتبین برین ڈی جوزف (Bran D. Joseph)، رچرڈ ڈی جنڈا (Richard D. Janda) (برلن: بلیک ویل پبلشنگ، ۲۰۰۳ء)، ص۶۵۴۔
ایضاً،ص۶۵۰۔۶۴۸۔
